با آیت الله سید محمود هاشمی شاهرودی فقیه بلندپایه و چهارمین قاضی القضات جمهوری اسلامی به گفتوگو نشستیم. بخش اول این گفتوگو با عنوان "پیشنهاد هاشمی شاهرودی برای تحقق وحدت" پیش از این منتشر شد. بخش دوم گفتوگوی ما با آیت الله هاشمی شاهرودی، بیشتر به دو موضوع اجتهاد و قضا اختصاص دارد. در این گفتوگو نظر وی را در مورد باز بودن باب اجتهادمی پرسیم. او اعتقاد دارد که نباید به علوم تولید شده در بلاد کفر بی توجهی کرد. از او در باره چند و چون اعدام، زندان در اسلام و حقوق زندانیان سیاسی می پرسیم. نظرات متفاوت قاضی القضات، آنجا اهمیت پیدا می کند که می گوید به لحاظ فقهی و اعتقادی با هر نوع زندان مخالف است و غیر از موارد استثنایی هیچ کس نباید زندانی شود اگر شد نباید با او بدرفتاری شود.
پرسش نخست از آیت الله هاشمی شاهرودی رییس سابق قوه قضاییه این بود که با توجه به مفتوح بودن باب اجتهاد در نظام اسلامی، مفاهیم مدرن مانند حقوق بشر با چه مکانیزمی باید وارد قانون شده و نهادینه شوند؟
رییس سابق قوه قضاییه در پاسخ، ابتدا بر باز بودن باب اجتهاد تکید کرد چرا که "این امر در اصول فقه شیعه امتیاز این فقه بر فقه اهل سنت است که برکات زیادی داشته و دارد." او گفت : بالندگی ، تکامل و پویایی فقه و علوم اسلامی خیلی مفید بوده است و امام هم بر آن تکیه داشتند.برداشت های جدید از دین و نظریه پردازی در مقابل شبهات و حفظ میراث اسلامی در همه ابعاد مهم و وسیع از جمله نتایج باز بودن باب اجتهاد است مسائل نو در قالب افکار جدید مطرح می شود برخی اشکال و شبهه دارند که پاسخ می خواهد برخی هم فرازهای جدیدی هستند که در اجتهاد باز می شوند. این چشم اندازهای جدیدی که نیاز به حکم فقهی دارند باید استنباط بشوند. حکومت هم در فقه شیعه امر جدیدی است و مسائل جدیدی دارد و احکام خوش را می خواهد.