گفتگو با حاتم قادری: نباید از تفکر، انتظار انقیاد داشت / اعتماد

جامعه ایرانی با بحران‌های استراتژیک بسیاری روبه‌رو است. نابسامانی وضعیت تفکر، یکی از این بحران‌هاست. امتناع انسان ایرانی از اندیشه، سویه‌های تربیتی، آموزشی، سیاسی، فرهنگی، جامعه‌شناختی و اخلاقی بسیاری دارد. بررسی جزئی و عمیق چرایی این امتناع، در شناسایی و حل مسائل استراتژیک کشور، ضرورتی آشکار است. جامعه‌ای که اندیشیدن را بر نمی‌تابد،‌ نمی‌تواند پای راست به فردا بنهد.  رکود فکری، رابطه مستقیمی با انحطاط دارد. نیاندیشی و بداندیشی، شاه‌رمز عقب‌ماندگی تاریخی ما است. اقتراح «آسیب شناسی وضعیت تفکر در ایران معاصر» بنا دارد، در قالب گفت‌وگوهای متوالی با اندیشمندان حوزه های مختلف، به بازشکافی نقش نهادهایی چون قانون، آموزش، خانواده، دین، قدرت، رسانه و... بپردازد. در برگ نخستِ اقتراحِ «آسیب شناسی وضعیت تفکر در ایران معاصر» در گفتگویی با دکتر حاتم قادری، استاد اندیشه سیاسی دانشگاه تربیت مدرس، به بررسی مقدماتی مولفه‌های مهم نابسامانی این حوزه و چرایی امتناع ایرانیان از اندیشه پرداخته‌ایم. این گفتگو، افزون بر بازیابی نقش تجدد و شتاب تکنیکی آن، جایگاه نهادهایی چون دین، خانواده، قدرت و رسانه را در آشفتگی فعلی بازخوانی می کند. حاتم قادری، سرریزشدن وضعیت های تجددی را عامل بی قراری جامعه می داند و فشار قدرت حاکمه را نیز در بر این عامل می افزاید.

گفتگو با فریبرز رییس دانا: توکویل، لیبرالی محافظه‌کار و روشنفکری محتاط / صبح آزادی

برخی توکویل را متفکری در مرز سوسیالیسم و لیبرالیسم توصیف کرده‌اند. اگرچه بسیاری از  بزرگان این دو طیف فکری، او را ستوده‌اند؛ اما، بیشترین منتقدان اندیشه او، از میان دست‌چپی‌ها هستند. در تبیین اندیشه‌های موثر و چه بسا متعالی توکویل، تحلیل منتقدانه اندیشه‌های او چنان مهم است که تجلیل او. در گفت‌وگو با دکتر فریبرز رییس‌دانا به بررسی انتقادی اندیشه‌های آلکسی دوتوکویل از جمله آزادی، مذهب، دموکراسی، قدرت و انقلاب پرداخته‌ایم. رییس‌دانا در این گفت‌وگو توکویل را مدافع حکومت و مخالف انقلاب می‌خواند.

گفتگو با غلامعباس توکلی درباره الکسی دوتوکویل؛ دموکراسی همپای مذهب و برابری فرای آزادی / صبح آزادی

می‌توان آزادی را سرواژه اندیشة آلکسی دوتوکویل دانست. از دیدگاه این شارح بزرگ دو انقلاب کبیر قرن نوزده، نه واژه‌ای مطلق که نسبت وثیقی با مذهب، برابری و ملیت دارد. او مذهب را همراه دموکراسی و برابری را فرای آزادی می‌خواند. در گفت‌وگو با دکتر غلامعباس توسلی، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تهران، به تبیین نسبت آزادی با برابری از یک‌سو و نسبت دموکراسی و مذهب از سوی دیگر پرداخته‌ایم. توسلی در این گفت‌وگو، از اعتراض توکویل به فراموشی تقوی و آزادی در اوج فتوحات نظامی ناپلئون و تفاوت‌های نهادی و نگاهی دو انقلاب فرانسه و آمریکا می‌گوید.

غروب تلخ دریای شور / صبح آزادی

 
جامعه ایرانی، جامعه سوگواری‌ است، سوگوار فراق‌‌ها و فقدان‌های بسیار. انگار تاریخ جدید ما را با فراق و فقدان نوشته‌ اند.  تقریبا هیچ‌یک از دهه‌های سده اخیر بی‌تجریه فاجعه‌ای تراژیک سپری نشده است؛ از غم جدایی‌ها و ناکامی‌ها تا رنج استبدادها و انقلاب ها و جنگ های مدام. ناقوس غم این‌بار اما، در شمال‌غرب نواخته شد؛ دریاچه ارومیه هم غزل خداحافظی سر داده و پای به عدم نهاده است. هیچکس باور نمی‌کرد، کفن‌ها کفاف قامت عروس فیروزه‌ای آذربایجان را بدهند. دریا چنان پرخروش و افسون‌وار بود که خشکی‌اش، قصه پریشان‌گویان تلقی می‌شد. کسی هشدارها را جدی نمی‌گرفت.

گفتگو با پیتر سینگر: باید شرایط را تغییر داد / صبح‌آزادی

اصغر زارع کهنمویی؛ صبح آزادی: تنها در سومالی، 11 میلیون انسان به‌دلیل گرسنگی در آستانه مرگی دل‌آزار هستند. این فاجعه بزرگ انسانی اگر چه دلایل اقتصادی، زیست‌محیطی و سیاسی متعددی دارد اما آنچه در میان مجموعه دلایل، به‌عمد نادیده گرفته می‌شود، نسبت اخلاق و فقر است. بررسی جایگاه بداخلاقی‌ها در گسترش فقر، دلیل اصلی کنکاش در اندیشه‌های پیتر سینگر فیلسوف اخلاق دانشگاه پرینستون آمریکا است که نظریه‌اش در خصوص اخلاق و فقر شهرت جهانی دارد. در این میان، گفتگوی اختصاصی با خود پیتر سینگر مایه مباهات بسیار است. سینگر در این گفتگو، تداوم فقر را محصول بی‌اعتنایی قدرتمندان عنوان می‌کند و همگان را به تلاش برای از بین بردن فقر حتی در مقیاسی کوچک‌تر فرامی‌خواند