آرامش پس از لوزان؛ فرصتی برای انتقال نسلی قدرت / روزنامه روزان

لوزان، سر سطر...

اکنون سیاست ایرانی سر سطر دیگری رفته و عصر جدید و داستان تازه‌ای آغاز شده است. دیگر نمی‌توان بنام موافقان حق هسته‌ای، کاسبی کرد و بنام منتقدان آن، از حق سیاسی محروم شد. همه ارکان نظام در یکی از پرچالش‌ترین پرونده‌های نظام، به نقطه مشترک رسیده‌اند. این تجلی بلوغ سیاسی ارجمندی است که باید ظهور آن شکرگزاری کرد. کهنه‌دعواها اعتبار خود را از دست می‌دهند. بازندگان و برندگان این رویداد بزرگ، آنقدر مشخص هستند که نیازی به تبیین آن نیست. بازندگان باید خود را بازسازی کنند و بدانند اندیشه‌ای که تحریم‌ها را ورق‌پاره می‌داند جایی در سپهر سیاسی ایران ندارد.

پس از لوزان / آرمان

لوزان مقصد آخر دیپلماسی دولت اعتدال نیست قطعا ظریف و هم‌قطارانش راه دشواری پیش‌رو دارند؛ اما پس از لوزان، برای دولت روحانی، دیپلماسی بخصوص «مذاکره» نباید اولویت نخست، پروژه حیاتی و گرانیگاه کابینه باشد. اینک باید از انرژی، موقعیت و ظرفیت توافق‌ لوزان برای آغاز قدرتمند و پیشبرد جدی پروژه‌های داخلی بهره برد. متاسفانه دولت اعتدال هرگز از توافق ژنو برای راهبردهای داخلی بهره‌برداری نکرد اما نباید فرصت لوزان را از کف داد. روحانی اکنون یکی از نفس‌گیرترین پرونده‌های سیاسی کابینه را به هدف نزدیک کرده است. او وقت و انرژی بسیاری برای فرجام این پرونده بزرگ صرف کرد. اتکای صرف او به مذاکرات هسته‌ای، قمار بزرگی بود که اگر شکست می‌خورد، دولت اعتدال به‌تلخی سقوط می‌کرد.

نوش‌دارویی قبل از مرگ سهراب / مردمسالاری

حتی برخی از نخبگان غربی نیز، تحریم را «نسل‌کشی» ( کاریداد یامیرا کوئتو)، «تروریسم»( فرانکلین لمب)، «اقدام علیه غیرنظامیان» و «ناقض حقوق بشر»، «جنگ اقتصادی»(راجر کورباچو) و «برخلاف حقوق بین‌الملل» (کریستین‌هارلنگ) خوانده‌اند. در کشور ما نیز، بسیاری از کنشگران سیاسی و اجتماعی، اصل تحریم را ضدانسانی و خانمان‌سوز می‌خوانند و به‌صراحت نفی می‌کنند. دو کمپین ضدتحریم در اردوگاه راست و چپ نشان از فربگی این رویکرد دارد. تحریم چنان ویرانگر که تاثیرات مخرب و منفی‌اش، به‌سان موجی بی‌انتها تا همیشه بازتولید می‌شود.

روزهای داغ دیپلماسی در داووس؛ آیا سران اقتصادی جهان، دعوت روحانی را می‌پذیرند؟ / روزنامه خبر

اصغر زارع کهنمویی - روزنامه خبر: روزهای گذشته، جهان شاهد یک رویداد بسیار کلان سیاسی و اقتصادی بود. 2500 ابرمرد سیاسی و اقتصادی و فرهنگی، در گران‌ترین و سردترین شب‌های جهان جمع شدند و برای «شکل‌دهی دوباره جهان» اندیشه کردند. رییس‌جمهور ایران یکی از سخنرانان کلیدی داووس چهل‌وچهارم بود. سخنان روحانی برای بسیاری از موثرترین بازیگران جهانی، بسیار مهم بود چه، او از ایران جدیدی آمده بود و در دست‌هایش گفتمان متفاوتی نسبت به پنج ماه قبل وجود داشت. روحانی تلاش کرد روایت دیگرگونه‌ای از «ایرانِ خودش» ارائه دهد و صراحتا از آمادگی کشورش برای روابط عادی با همه کشورها سخن گفت. او سران اقتصادی جهان را به ایران دعوت کرد و ایرانِ سی سال آینده را جزو ده اقتصاد برتر دنیا خواند. آیا این سخنان رویایی بر دل اهالی داووس خواهد نشست؟ آیا مردان طراز اول جهان پول‌های خود را روانه ایران خواهند کرد؟ این سوال، تنها سوال پیرامون حضور روحانی در داووس نیست. سوالات بسیاری مطرح است از اقبال داخلی و استقبال خارجی تا تاثیر کنش‌های دیپلماتیک روحانی در داووس بر پرونده هسته‌ای و روند صلح خاورمیانه. در گفتگو با دکتر ساسان شاه‌ویسی دکترای اقتصاد و رییس سابق پژوشکده مطالعات راهبردی به جستجوی این سوالات و ابهامات پرداخته‌ایم.

سخنرانی عربی رییس‌جمهور؛ روحانی کنشگری برای تحقق حقوق قومیت‌ها؟ / روزنامه خبر

اصغر زارع کهنمویی - روزنامه خبر: حسن روحانی در نخستین سفر استانی خود، به زبان عربی با مردم اهواز سخن گفت. این رویداد در شهرهای قومی ما کم‌بسامد نبوده است. قومیت‌های ترک و عرب و کرد و بلوچ، مشابه این را بسیار به خاطر دارند. معمولا مسوولان ارشد کشور وقتی به شهرهای غیرفارسی‌زبان سفر می‌کنند، در سخنرانی رسمی خود، به زبان مادری مردم آن شهر نیز، سخنانی می‌گویند. شاید سخنرانی ترکی رهبر معظم انقلاب اسلامی در کسوت رهبری نظام در تیرماه 72 در اجتماع عظیم مردم تبریز یکی از اولین موردها باشد. سیدمحمد خاتمی نیز، 15 اسفند 76 در نخستین سفر استانی خود در همین شهر اهواز به زبان عربی سخن گفت. بعدها این مساله، به یک روال ناخواسته بدل شد؛ بخصوص در دوره‌های مختلف انتخابات ریاست جمهوری، نامزدها به این روش گرویدند و در سخنرانی انتخاباتی خود ترکی و عربی و کردی و بلوچی سخن گفتند؛ طوری که در دو انتخابات گذشته یعنی خرداد 92 و خرداد 88، تقریبا تمام نامزدها، در شهرهای غیرفارسی‌زبان، سخنانی به زبان ترکی و کردی و عرب یو بلوچی بیان کردند.

این رفتار ارزشمند مسوولان ارشد کشور، دو رویه دارد. در وهله اول نشان از توجه اینان، به امر واقعی وجود «دیگریِ زبانی» در ایران است. وقتی رییس دولت، در سخنرانی رسمی خود در داخل کشور برای سخن گفتن با بخشی از مردمی که خود را ایرانی ‌می‌دانند، زبانی غیر از زبان رسمی انتخاب می‌کند، یعنی اینکه ایرانیانی در این کشور زندگی می‌کنند که فارس نیستند و زبان‌هایی در این کشور جریان دارد که فارسی نیست و از مهم‌تر اینکه، این زبان‌ها می‌توانند در جایگاهی رسمی و از دهان یک مرجع رسمی، به کار روند.

تصویری دیگر از امیرکبیر؛ سرنوشت غم‌انگیز توسعه در ایران / روزنامه خبر

«ما تمام امور ایران را به دست شما سپردیم و شما را مسوول هر خوب و بدی که اتفاق می‌افتد می‌دانیم. همین امروز شما را شخص اول ایران کردیم و به عدالت و حسن رفتار شما با مردم کمال اعتماد و وثوق داریم. به جز شما به هیچ کس دیگر چنین اعتقادی نداریم و به همین جهت این دستخط را نوشتیم.» فرمان‌ناصری/۲۲ذیقعده۱۲۶۴ (آدمیت/197)

اصغر زارع کهنمویی - روزنامه خبر: آنچه می‌آید تخریب امیرکبیر نیست، ارائه چهره دیگری از او و نقد چهره‌پردازی قهرمانانه از برخی شخصیت‌های تاریخی در تاریخ‌نگاری ایرانی است. همان‌طور که خواهد آمد این نقد، تلاشی برای رفع یک سوءتفاهم بزرگ است، سوءتفاهمی که «شخصیت» را جای «مفهوم» قالب می‌کند؛ بگونه‌ای انسان ایرانی به‌اشتباه، برای کنش‌های سیاسی و اجتماعی به‌جای اتکا بر مفهوم، پایبند شخصیت می‌شود. «توسعه» نمونه این کلاژسازی و کلاه بزرگ تاریخی است. ما در مسیر توسعه، بیش از آنچه به مدل‌ها و فرایند توسعه بیاندیشیم، به شخصیتی تاریخی اقتدا می‌کنیم که اساسا نه تصویری واقعی که تنها یک برساخته‌ای غیرواقعی و آرمانی از او در دسترس است. امیرکبیر قطعا انسان بزرگی است اما نه آن‌قدر بزرگ که جای «مفهوم» را اشغال کند. فراموش نکنیم بخشی از مشکلات فرایند توسعه در کشور ما به گرته‌برداری‌ و تشابه‌سازی‌های غیرضروری از چهره‌های ساخته‌شده برمی‌گردد.

گفتگو با حسن اسدی؛ در ترکیه چه خبر است؟ / دانا

اصغر زارع کهنمویی – گروه راهبرد خبرگزاری دانا: زخمِ دوگانه «گولن - اردوغان» عاقبت سرباز زد و ترکیه را گرفتار یکی از بحران‌‌های بزرگ سیاسی عصر جمهوریت کرد. این بار کسی که در برابر «رجب طیب اردوغان» ایستاده نه یک ژنرال‌ ارتش و نه یک ناسیونالیست‌ رادیکال که یار پیشین حزب عدالت و توسعه، «فتح الله گولن» است. او که رهبر یک جریان مذهبی بانفوذ است، با تکیه بر یک ساختار آموزشی خاص، در برابر اردوغان قد علم کرده است. برخی می‌گویند، اینک در ترکیه با زورآزمایی نهاد قدرت و جامعه مدنی مواجه هستیم. و برخی دیگر، فتح الله گولن را البته دشمن شماره یک جامعه مدنی و نه نماینده آن می خوانند. آیا دولت اردوغان، می تواند خود را از این دالان خطرناک عبور دهد؟ به راستی این رویداد، چه بر سر ترکیه و انتخابات پیش‌رو خواهد آورد؟ چطور می توان این رویداد را تحلیل کرد؟ آیا می توان تنها به ظاهر مساله نگریست و آن را تنها کشف یک شبکه فساد دانست یا درباره هفت بطن آن نیز اندیشه کرد؟ آیا این رویداد، یک شبه کودتا است یا زایش یک لایه جدید در دموکراسی نیمه جان ترکی است؟ این سوالات و سوالات دیگری از این دست را با «حسن اسدی» پژوهشگر مهمان دانشگاه استانبول در میان گذاشته‌ایم. وی در این گفتگو که به زبان ترکی انجام شد، این رویداد را قطعا یک کودتا می خواند و فتح الله گولن را آغازگر و البته بازنده آن می داند. این پژوشگر تاریخ ترکیه اعتقاد دارد، دولت اردوغان از این این بحران آسیب جدی نخواهد دید و به توجه به حمایت افکار عمومی از حزب عدالت توسعه، اردوغان پیروز انتخابات آتی خواهد بود. همچین وی می گوید، غرب و اسرائیل از ترکیه به دلیل انتقال پول ایران توسط بانک خلق، ناراضی هستند و بنابراین این مساله باعث سردی روابط ترکیه با غرب و پررنگ شدن آن با ایران خواهد شد.

حماسه دیپلماتیک ظریف و رونمایی از ناکارآمدی گذشتگان / اعتماد

اصغر زارع کهنمویی - اعتماد: محمدجواد ظریف دیگر یک اسم نیست یک تاریخ است. او یک ابرقهرمان است. او وعده‌ای را محقق کرد که چند ماه پیش، یکی از هشت کاندیدای ریاست جمهوری داده بود. او دانه‌درشت ها را روی میز مذاکره نشاند و به تنهایی از عهده قدرترین دیپلمات‌های جهان برآمد. کار سخت و بزرگ ظریف را  با این جمله می‌توان تحلیل کرد: تاریخ دیپلماسی ایران به قبل و بعد از یکشنبه تاریخی ژنو تقسیم خواهد شد.

ژنو3 دیگر تکرار نخواهد شد چون فکر نمی‌کنم سیاستمداران ایرانی بخواهند از یک سوراخ دو بار گزیده شوند. نزدیک‌ترین دستاورد این توافق بزرگ، شکست تحریم‌ها خواهد بود. اقتصاد به سرعت ترمیم و دولت از بحران خارج خواهد شد. این رویداد ارزشمند برای کشوری که اصلا وضعیت خوبی ندارد، تحفه ای بزرگ است، تحفه‌ای که دست‌های یک دیپلمات ظریف به مردم ایران تقدیم می‌کند.

گفتگو با هاشم هدایتی؛ جهان به‌سوی اعتدال می‌رود / دانا

اصغر زارع کهنمویی - گروه راهبرد: اعتدال تکیه کلامِ این روزهای جامعه ایرانی است، رمزی برای گشودن رازهای سر به مهر دولت جدید. اعتدال مثل هر واژه دیگری، در ادبیات سیاسی و اجتماعی ما، بسیار مبهم است. هیچکس حتی افراطی‌‌ترین‌ها نیز مدعی مشی اعتدال هستند. واقعا اعتدال چیست؟ اعتدالیون چه کسانی هستند؟ مرز میان «اعتدال و افراط» و «اعتدال و محافظه‌کاری» چگونه تبیین می‌شود؟ چرا جامعه ما بیش از اعتدال به افراط و تفریط گراییده است؟ تاریخ فکر اسلامی، چه میانه‌ای با اعتدال دارد؟ کابینه معتدل چگونه کابینه‌ای است و در عرصه سیاست که معمولا عرصه‌ی افراط و تفریط‌ها بوده، چگونه عمل خواهد کرد؟ به نظر می‌رسد در این روزهای جامعه ما، این سوالات بسیار اساسی است و باید تبیین شوند. گروه راهبرد خبرگزاری دانا، بر آن است این مهم را به شور اندیشمندان و کنشگران سیاسی و اجتماعی کشورمان بگذارد تا از این رهگذر به نکته‌ای روشن برسد و بتواند بگوید: اعتدال چیست؟ آنچه می‌آید گفتگوی اختصاصی گروه راهبرد خبرگزاری دانا با دکتر سید هاشم هدایتی، دانش‌آموخته مدیریت استراتژیک و عضو بازنشسته هیئت علمی دانشگاه صنایع و معادن ایران است. این استاد مدیریت در این گفتگو، اعتدال را در برابر مطلق‌گرایی و ضد انحصارطلبی تعریف می‌کند و در تبیین وضعیت اعتدال در کشورمان می‌گوید: ما خوشبختانه در کشورمان رادیکالیسم خودجوش اجتماعی نداریم یا لااقل فعلا نداریم. بهترین اقدام دولت آن است که نخبگان را قانع کند که از ورود به صحنه نیروهای خودسر جلوگیری واین نیروها را که بازمانده ای از دورانی پشت سرگذاشته شده هستند، از میان بردارند. وی اعتقاد دارد: پیروان اعتدال معمولا متصف به ارزش هایی نظیر انصاف، متانت، احترام، صبوری، آرامش، دورنگری و...هستند. برعکس آدم‌های نامعتدل غالبا یک جانبه نگر، ناآرام، عجول، تندخو، کوته فکر و هتاک هستند.

گفتگو با محمدرضا تاجیک؛ مصائب و امیدهای تحزب / اعتماد

اصغر زارع کهنمویی: تحزب، پاشنه‌آشیل سیاست ایرانی است. گرته‌برداری کاریکاتوری از دانش و منش غربی سیاست‌ورزی، ما را گرفتار گرداب مصائب کرده است. جمعه همین هفته، در برنامه مناظره شبکه یک، سخن ارزشمندی بر زبان مدعوین سیما چرخید: «ما نظام پارلمانی را پذیرفته‌ایم اما تحزب را باور نکرده‌ایم. نظام پارلمانی بدون تحزب، نامفهوم است» این برداشت آزاد از تجربه سیاسی و آمیزش ناشیانه آن با روح شرقی سیاست،  بزرگترین آسیب سیاست‌ورزی است. سخن درستِ «ما در ایران تحزب به معنای واقعی نداریم»، رمز آشکار مساله تحزب است. اما باید پرسید چرا چنین است؟ گفتگوی حاضر تلاشی برای بازخوانی این پرسش قدیمی است: «ما چرا با حزب مساله داریم؟» دکتر محمدرضا تاجیک استاد علوم دانشگاه شهیدبهشتی، در این گفتگو ضمن بازتعریف تحزب و نسبت آن با جامعه مدنی، به تبیین نقش قدرت در نامانایی و ناپویایی حزب در ایران می‌پردازد. وی آنگاه دلیل عدم اعتماد مردم به احزاب را نه صغیربودن مردم که صغارت احزاب می‌خواند و در نهایت برای حل مساله تحزب می‌گوید: «باید هرم مصائب تحزب در ایران سروته شود. باید هرم تحزب در ایران را روی قاعده‌اش بنشانیم. بزرگ‌ترین اقدامی که دولت اعتدال می‌تواند در فرایند این «به‌قاعده نشاندن» انجام دهد، تلاش برای تئوریزه کردن «اعتدال‌گرایی» و رسوب آنان در تمامی ساحت‌های جامعه، به‌ویژه ساحتِ سیاسی است.»

رییس‌جمهور برای شکل‌گیری «تحزب واقعی» چه کند؟ / اعتماد

اصغر زارع کهنمویی- اعتماد: «ما تحزب به معنای واقعی در کشور نداریم» این جمله را رییس‌جمهور نساخته است او تنها، یکی از پربسامد‌ترین گزاره‌های تاریخ سیاسی ما را تکرار کرده است.  کافی است، ترکیب موصوفی «حزب واقعی» را در گوگل جستجو کنیم تا متوجه شویم این سخن پرتکرار، چه دردِ آشنایی برای سیاست‌ورزانِ این مرز و بوم است. بله گویا همه از نبود حزب واقعی خبر دارند اما همه‌ی این همه، حتی یک بار حزب واقعی را تعریف نکرده‌اند. واقعا، حزب واقعی چیست؟ این یادداشت در سودای پاسخ به این سوال‌ِ کم‌پاسخ نیست. نگارش چنین پاسخی، برگه‌های بسیار می‌طلبد. اما ضروری است درباره ضرورت و چندوچون این پاسخ، سخنی رود. چرا باید «حزب واقعی» تعریف شود؟ تکلیف حزب واقعی با مقوله‌هایی چون قومیت، اقلیت، حقوق، آزادی، قانون، توسعه و امنیت چیست؟

گفتگو با ناصر فکوهی؛ ضرورت پرهیز از راه‌حل‌های سرسختانه / دانا

اصغر زارع کهنمویی - گروه راهبرد: اعتدال تکیه کلامِ این روزهای جامعه ایرانی است، رمزی برای گشودن رازهای سر به مهر دولت جدید. اعتدال مثل هر واژه دیگری، در ادبیات سیاسی و اجتماعی ما، بسیار مبهم است. هیچکس حتی افراطی‌‌ترین‌ها نیز مدعی مشی اعتدال هستند. واقعا اعتدال چیست؟ اعتدالیون چه کسانی هستند؟ مرز میان «اعتدال و افراط» و «اعتدال و محافظه‌کاری» چگونه تبیین می‌شود؟ چرا جامعه ما بیش از اعتدال به افراط و تفریط گراییده است؟ تاریخ فکر اسلامی، چه میانه‌ای با اعتدال دارد؟ کابینه معتدل چگونه کابینه‌ای است و در عرصه سیاست که معمولا عرصه‌ی افراط و تفریط‌ها بوده، چگونه عمل خواهد کرد؟ به نظر می‌رسد در این روزهای جامعه ما، این سوالات بسیار اساسی است و باید تبیین شوند. گروه راهبرد خبرگزاری دانا، بر آن است این مهم را به شور اندیشمندان و کنشگران سیاسی و اجتماعی کشورمان بگذارد تا از این رهگذر به نکته‌ای روشن برسد و بتواند بگوید: اعتدال چیست؟ آنچه می‌آید گفتگوی اختصاصی گروه راهبرد خبرگزاری دانا با دکتر ناصر فکوهی، جامعه‌شناس و کنشگر اجتماعی است. این استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تهران در این گفتگو، اعتدال را پرهیز از خشونت تعریف می‌کند و در تبیین وضعیت اعتدال در کشورمان می‌گوید: ما خوشبختانه در کشورمان رادیکالیسم خودجوش اجتماعی نداریم یا لااقل فعلا نداریم. بهترین اقدام دولت آن است که نخبگان را قانع کند که از ورود به صحنه نیروهای خودسر جلوگیری واین نیروها را که بازمانده ای از دورانی پشت سرگذاشته شده هستند، از میان بردارند.

گفتگو با محسن رهامی؛ قانون و جامعه مدنی / اعتماد

اصغر زارع کهنمویی - اعتماد: قانون را رکن جامعه مدنی خوانده‌اند اما کدام قانون؟ اگر قانون برای تاسیس جامعه مدنی، کافی است چرا جامعه ما با وجود یک قرن تجربه زیسته در حوزه قانون، هنوز با جامعه مدنی فاصله جدی دارد؟ چرا ما صد سال تمام قانون نوشته‌ایم اما به جامعه مدنی نرسیده‌ایم؟ قانون خوب چیست و آن را چه کسانی می‌نویسند؟ موانع قانونی شکل‌گیری جامعه مدنی چیستند؟ فقه کجای بردار جامعه مدنی قرار دارد؟ نخبگان سیاسی و مذهبی ما با جامعه مدنی چه کرده‌اند؟ کارویژه‌های دولت روحانی و راهبرد مجموعه اصلاح‌طلبان برای تقویت جامعه مدنی چه باید باشد؟ این سوالات و سوالاتی از این دست، محور گفتگوی اعتماد با دکتر محسن رهامی، حقوقدان است. این فعال سیاسی اصلاح‌طلب، ضمن تبیین جایگاه قانونی شوراها، مجلس، نخبگان، دولتمردان در جامعه مدنی، بر اهمیت اداره غیرمتمرکز کشور و تاسیس پارلمان‌های محلی ذیل قانون شوراها تاکید کرد.

هراس از سرنوشت مصر / عصر ایران

مصر شرمسار تاریخ خوشتن است

مصر برای همیشه شرمسار تاریخ خویش شد. مصر هیچگاه نمی‌تواند دامن خود را از این ننگ و اشتباه بزرگ بزداید. تراژدی قتل‌عام چهارشنبه‌ی سیاهِ مصر کار مشترک سه کارگردان بزرگ جنایت است: بنیادگرایان دینِ افراطی، دموکراسی‌خواهانِ پوشالی و چکمه‌پوشان ناارتشی. مصر برای ما که دموکراسی‌خواهیم، دین‌مداریم و متصف به روایت شرقی از قدرت هستیم، آموزه‌های بسیار دارد. می‌توانیم این‌روزهای تلخ مصر را ببینیم و برای عبور از بحران‌های متعدد سیاسی و اجتماعی‌مان عبرت بگیریم.

کودتا بد است حتی اگر سودای دموکراسی در سر داشته باشد. آدم‌کش‌های مصر با شعار دموکراسی، کودتا کردند کودتایی که متاسفانه در شبکه‌‌های اجتماعی، بسیار مورد استقبال قرار گرفت. هنوز صدای کف برخی دوستان از لابلای صفحات فیس‌بوک‌شان به گوش می‌رسد. سوگمندانه باید گفت متاسفانه حتی بسیاری از تحلیل‌گران و یادداشت‌نویسان رسانه‌های چپ‌وراستِ ما نیز، از این کودتا به نیکی یاد کردند و تا می‌توانستند علیه مرسی سخن گفتند و نوشتند. اما برخی که البته اندک هم بودند، گفتند؛ کودتا کودتا است بد و خوب ندارد. بسیاری بر این سخنِ نیک، خرده گرفتند.

گفتگو با علی پایا؛ اعتدال، اندیشه‌ای متکی بر تسامح و تحمل غیر / دانا

اصغر زارع کهنمویی - گروه راهبرد: اعتدال تکیه کلامِ این روزهای جامعه ایرانی است، رمزی برای گشودن رازهای سر به مهر دولت جدید. اعتدال مثل هر واژه دیگری، در ادبیات سیاسی و اجتماعی ما، بسیار مبهم است. هیچکس حتی افراطی‌‌ترین‌ها نیز مدعی مشی اعتدال هستند.  واقعا اعتدال چیست؟ اعتدالیون چه کسانی هستند؟ مرز میان «اعتدال و افراط» و «اعتدال و محافظه‌کاری»  چگونه تبیین می‌شود؟ چرا جامعه ما بیش از اعتدال به افراط و تفریط گراییده است؟ تاریخ فکر اسلامی، چه میانه‌ای با اعتدال دارد؟ کابینه معتدل چگونه کابینه‌ای است و در عرصه سیاست که معمولا عرصه‌ی افراط و تفریط‌ها بوده، چگونه عمل خواهد کرد؟ به نظر می‌رسد در این روزهای جامعه ما، این سوالات بسیار اساسی است و باید تبیین شوند. گروه راهبرد خبرگزاری دانا، بر آن است این مهم را به شور اندیشمندان و کنشگران سیاسی و اجتماعی کشورمان بگذارد تا از این رهگذر به نکته‌ای روشن برسد و بتواند بگوید: اعتدال چیست؟ آنچه می‌آید گفتگوی اختصاصی گروه راهبرد خبرگزاری دانا با دکتر علی پایا، روشنفکر برجسته دینی است. پایا دانشیار مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور و استاد مدعو دانشگاه وستمینستر انگلستان است. او در این گفتگوی مبسوط با تعریف مفهوم اعتدال در نزد اندیشمند فلسفه سیاسی راجر اسکروتون، به تبیین مولفه‌های مختلف آن می‌پردازد. وی در ادامه، ضمن هشدار به هجوم روشنفکران برای ارائه تعریف‌های چشم‌گیرتر از اعتدال، به رابطه وثیق اعتدال و عقلانیت اشاره می‌کند و آنگاه، در گفتاری تحت عنوان «منطق موقعیت» دلیل اصلی رویگردانی جامعه به اعتدال و را ه تاسیس جامعه معتدل را تشریح می‌کند.

'گفتگو با رسول جعفریان / اعتدال همواره پای افراط ذبح می‌شود / دانا

اصغر زارع کهنمویی - گروه راهبرد: اعتدال تکیه کلامِ این روزهای جامعه ایرانی است، رمزی برای گشودن رازهای سر به مهر دولت جدید. اعتدال مثل هر واژه دیگری، در ادبیات سیاسی و اجتماعی ما، بسیار مبهم است. هیچکس حتی افراطی‌‌ترین‌ها نیز مدعی مشی اعتدال هستند.  واقعا اعتدال چیست؟ اعتدالیون چه کسانی هستند؟ مرز میان «اعتدال و افراط» و «اعتدال و محافظه‌کاری»  چگونه تبیین می‌شود؟ چرا جامعه ما بیش از اعتدال به افراط و تفریط گراییده است؟ تاریخ فکر اسلامی، چه میانه‌ای با اعتدال دارد؟ کابینه معتدل چگونه کابینه‌ای است و در عرصه سیاست که معمولا عرصه‌ی افراط و تفریط‌ها بوده، چگونه عمل خواهد کرد؟ به نظر می‌رسد در این روزهای جامعه ما، این سوالات بسیار اساسی است و باید تبیین شوند. گروه راهبرد خبرگزاری دانا، بر آن است این مهم را به شور اندیشمندان و کنشگران سیاسی و اجتماعی کشورمان بگذارد تا از این رهگذر به نکته‌ای روشن برسد و بتواند بگوید: اعتدال چیست؟ آنچه می‌آید گفتگوی اختصاصی گروه راهبرد خبرگزاری دانا با حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر رسول جعفریان، است. جعفریان، از معدود طلابی است که به سنت علمای اسلامی سده های میانه، به پژوهش‌های تاریخی روی آورده و محصولات ارزشمند علمی متعددی تولید کرده است. او اینک جایگاه غیرقابل انکاری در میان اصحاب تاریخ دارد. یکی از برجسته‌ترین فعالیت‌های او، تلاش برای پیوند ظریف وضعیت سیاسی، فکری و اجتماعی معاصر ما با وقایع تاریخی است. جعفریان از معدود اساتید تاریخ است که به‌صورت حرفه‌ای، در بزنگاه‌های مختلف حضور قلمی موثری دارد. اخیرایادداشت‌های تاثیرگذار وی در حوزه‌های مختلف، جریان‌ساز بوده است.

مصائب تحزب / اعتماد

«اگر به دنبال جامعه مدنی هستیم، باید پای تحزب بایستیم و برای آن هزینه بدهیم.» این سخنِ پنج‌سال پیشِ یکی از سیاستمداران طراز اول کشورمان، شاید تمام پیام این یادداشت باشد. بله، تحزب، یکی از مهمترین ارکان جامعه مدنی است، نهادینه‌کردن آن پایداری می‌خواهد و هزینه بسیار می‌طلبد. چگونه می‌توان از مدنیت و مدرنیت سخن گفت، اما برای دوام و قوام تحزب تلاش نکرد؟ «موانع تحزب» سوژه‌ی هماره‌ی روزنامه‌نگاران و روشنفکران‌ِ ما در تمام دوران جدید است. تکرار مدام این سوژه نشان می‌دهد که «ما» با «حزب» مساله داریم، وجود این «مساله» را هم می‌پذیریم و راه چاره آن را نیز، می‌دانیم اما برای حل‌وفصل آن، کوچکترین قدمی برنمی‌داریم. چرا؟

جامعه مدنی، صحیفه‌ای برای بازخوانی یک گفتمان / اعتماد

تنها زمانی می‌توان جامعه ایرانی را جامعه‌ای رو به توسعه و تعالی خواند که گفتمان‌های کلان جامعه مدنی در آن نهادینه شده باشد. بدون تاسیس جامعه مدرن مدنی البته بر باروی میراث فرهنگی و فکری گذشته، نمی‌توانیم به رفاه انسانِ نگرانِ جامعه خودمان اندیشه کنیم. جامعه مدنی، تعریف خود را دارد. هر جامعه‌ای را نمی‌توان جامعه مدنی خواند. باید برای اطلاق این عنوان به جامعه خود، حتما در جستجوی تاسیس مولفه‌ها و گفتمان‌های چندوجهی آن باشیم.

مهم‌ترین ویژگی جامعه مدنی، استقلال جامعه از دولت است. همان‌طور که روسو می‌اندیشید، نمی‌توان به جامعه بدون نهادهای مستقل از حاکمیت، عنوان جامعه مدنی نهاد. در جامعه مدنی، دولت جز برای کمک به قوام و دوام آن حضور ندارد. انسانِ جامعه مدنی از هیچکس جز قانونی که اراده جمعی وضع کرده، تبعیت نمی‌کند. در جامعه مدنی، دولت حاکم نیست قانون حاکم است. جامعه مدنی یعنی خروج دولت از آیین‌ها، رسوم، عقاید و زیست اجتماعی انسان‌ها. در جامعه مدنی، این خود فرد است که خارج از اراده حاکمیت تصمیم می‌گیرد جشن عمومی نوروز و عزای ملی عاشورا برگزار کند.

«حق» سرواژه جامعه مدنی است. جامعه مدنی یعنی از یک سو تلاش حاکمیت برای تحقق حقوق مردم و پاسخ‌گویی برای هرگونه کنش حاکمیتی و در سوی دیگر، آزادی مردم برای پیگیری تمامی مطالبات و تحقق همه حقوق. با این تعریف، جامعه مدنی را حاکمیت و ملت توامان می‌سازند اما در این تعاون به‌ظاهر همسان، آنچه برای حاکمیت تکلیف است برای مردم حق است. و حاکمیت برای تحقق چنین حقی، به جایگاه تکلیف رسیده است. پس جامعه مدنی، تلاشی است تمام‌‌قد برای رفاه، ازادی و آسایش انسان.

گفتگو با سیدعلی محمودی / اخلاق، سیاست و حقوق بشر / اطلاعات حکمت و معرفت

اصغر زارع کهنمویی، ماهنامه علمی‌تخصصی حکمت و معرفت: چگونه می‌توان اخلاق را در سیاست توزین کرد؟ اخلاق‌گرایان چه کنند که در عرصه سیاست به ملامت نرسند؟ چرا سیاستمداران همواره در باتلاق‌های اخلاقی گرفتار می‌شوند؟ یک سیاستمدار در مواجه با پاردوکس‌های اخلاق و سیاست، چگونه رفتار می‌کند؟ در تضاد میان حقوق بشر و منافع ملی و گروهی، سیاستمدار اخلاقی، ارجحیت را به کدام می‌دهد؟ در تنازعات و بحران‌های قومی، اخلاق چه راهی پیش پای سیاستمدارن می‌گذارد؟ در این میان حقوق گروه‌های قومی و اقلیت‌ها چگونه تبیین اخلاقی می‌شوند؟ این سوالات و سوالاتی از این دست، محور گفتگوی تفصیلی اطلاعات حکمت و معرفت با دکتر سیدعلی محمودی، استاد اندیشه سیاسی و تحلیل‌گر برجسته سیاست و بین‌الملل است. این استاد دانشگاه در این گفتگو بر ضرورت همپوشانی منافع ملی و حقوق بشر تاکید می‌کند و تامین حقوق فردی و جمعی بشر را شرط اساسی تضمین منافع ملی می‌داند.

گفتگو با حبیب‌الله عسگراولادی: افراد بیمار سبب فروپاشی حزب شدند / نسیم بیداری

دهه چهل، دهه ظهور مردانی بلندقامت در سپهر سیاسی ایران بود؛ مردانی که هریک، در قامت یک ملت، به ایفای نقش پرداختند. بی‌شک، سیدمحمدحسینی‌بهشتی، از صدرنشین‌های این حلقه بود. بازخوانی شخصیت، اندیشه، نقش و جایگاه او از این جهت حائز اهمیت است که بهشتی در ذهن انسان ایرانی بعد از بهشتی، به مثابه اسطوره‌ای موثر، حیات فکری و سیاسی نوستالوژیک داشته است. بهشتی که بود؟ چه کرد؟ چه گفت؟ و چرا رفت؟ اینها سوالاتی است که پاسخ‌های متفاوتی دارد. از حبیب‌الله عسگراولادی از قدمای فعالان عرصه سیاست ایران، خواسته‌ایم به این سوالات پاسخ دهد. او زیست حوزوی بهشتی را به کنش‌های منحصر به فرد سیاسی‌اش می‌دوزد و نهادسازی را یکی از نخستین اهداف بهشتی می‌شمارد. وی ضمن اشاره به دیدگاه‌های بهشتی درباره تحزب به رابطه او با موتلفه و نیز، چرایی و چگونگی تاسیس حزب مردم سالاری می پردازد. عطف گفتگوی نسیم بیداری با عسگراولادی زمانی است این عضو باسابقه موتلفه، به چرایی فروپاشی حزب جمهوری اسلامی اشاره می‌کند و می‌گوید: افراد بیمار سبب فروپاشی حزب شدند.

پایان پهلویسم / خبرآنلاین

اصغر زارع کهنمویی، خبرآنلاین: پهلویسم یک مکتب است؛ مکتبی برآمده از تبانی استعمار غربی و استبداد شرقی و بالیده در بستری از سراب توسعه و تجدد و سلطه آمریت و خرافه‌گرایی. پهلویسم البته بیش از همه، مدیون اندیشه‌ورزی برخی روشنفکرانِ مرکزگرا است که آرمان ارزشمند یکپارچگی را با دیکتاتوری خشن و آمرانه یکی پنداشته و برای برقراری مکتبی سراسر خون و خشونت بنام پهلویسم، جانانه تلاش کردند. نسل جدید همین روشنفکران هنوز هم در سراپرده‌ی باورهای خود،‌پهلویسم را به‌مثابه یک نوستالوژی ارزشمند پاس می‌دارند و تا جایی که بتوانند در پیدا و پنهان، به تبلیغ و ترویج مکتب پهلویسم مشغول‌اند. نگاشته حاضر تلاش دارد به بازتعریف و بازخوانی ویژگی‌ها و محصولات دردآور این مکتب بپردازد و زنهاری بر این اندیشه‌ورزان اتوکشیده بزند که بازگشت پهلویسم به این جامعه،‌خواب پریشان است.

میزگرد بازکاوی انقلاب دوم؛ دکتر معصومه ابتکار و مهندس محمد نعیمی پور / جماران

تسخیر سفارت آمریکا در 13 آبان 58 را شاید بتوان از پرچالش‌ترین رویدادهای تاریخ انقلاب دانست، رویدادی که روند انقلاب اسلامی را حتی تا چندین دهه بعد از پیروزی آن تعیین کرد و در مناسبات ایران با آمریکا وجهان  تاثیر بسیار عمیقی گذاشت. ردپای این رویداد بزرگ را می توان در بسیاری از رخدادهای سیاست داخلی و خارجی ایران یافت. آنچه در پی می آید، بازکاوی چرایی و چگونگی این رویداد تاریخی است و تاثیری که در جریانات بعد از خود داشت از جمله جنگ، تحریم ها و مناسبات ایران و آمریکا. این بازکاوی طی میزگردی با حضور مهندس محمد نعیمی پور نماینده مجلس ششم و دکتر معصومه ابتکار عضو شورای شهر تهران، از دانشجویان پیرو خط امام  که در جریان تسخیر سفارت آمریکا نقش فعال داشتند، صورت گرفت. این دو دانشجوی خط امامی دوران تسخیر سفارت از جریان‌شناسی رویداد، فضای بین المللی، رفتار آمریکا و مدیریت امام، تحریفات و تخریب های بعدی و نگاه فعلی آن دانشجویان به رفتار سیاسی سی و یک سال پیش خود سخن می گویند. اگرچه تلاش جماران این بود که در این میزگرد از دیدگاه های طیف های فکری مختلف بهره گیرد، اما با وجود تلاش فراوان، هماهنگی فرصتی مناسب برای حضور همزمان افراد مختلف ممکن نشد.

اهانت و خشونت / بایرام

اهانت

کسانی که «اهانت» را ذیل «حق آزادی بیان» تفسیر می‌کنند، «آزادی» را نمی‌شناسند. «آزادی» آمده «حق» را پاس دارد و «رنج» را از ضمیر «انسان» بزداید. چگونه می‌توان دموکراتیک بود، به حق انسان اندیشید، آزادی را دوست داشت، انسان را تکریم کرد ولی به «تالم» و «رنج» او تن داد؟ توجیه اهانت، از خود اهانت بدتر است. کسانی که اهانت می‌کنند، خطاکارند اما کسانی که اساسا این حماقت را خطا نمی‌دانند و صوابی در گستره آزادی‌های بشری می‌خوانند، گرفتار سوءفهم بزرگی هستند.

ما مسوولیم چون «امضا» کرده‌ایم / اعتماد

دیکتاتور درون خود را بکشیم
دموکراسی از اینجا آغاز می‌شود

اصغر زارع کهنمویی؛ اعتماد: «مسوولیت زاده توانایی نیست، زاده آگاهی است زاده انسان بودن» علی شریعتی این جمله توماس ولف را بسیار دوست ‌می‌داشت آنقدر که آن‌را بر پیش‌برگ مهم‌ترین اثر قلمی خود یعنی «کویر» همچون سندی ماندگار سنجاق کرد. مسوولیت، بیش هر چیز دیگری، فعلی اخلاقی است. تاریخ، تنها یک تفاوت میان «مبارزان» و «بی‌تفاوت‌ها» می‌گذارد اولی‌ها احساس مسوولیت می‌کردند و دومی‌ها در قاموس خود چیزی بدین نام نداشتند. و همین تاریخ تنها یک تفاوت میان «خوبان» و «بدان» می‌شناسد، خوبان «پاسخ‌گو» بودند و بنابراین تنها برای کاری تصمیم گرفتند که بتوانند پاسخی در خور برای تاریخ داشته باشند و بدان هرگز سودای پاسخ نداشتند آنچه کردند نفرت زایاند و خون باراند.

روشنفکری و روشنفکران در میزگرد جماران / نجفقلی حبیبی، داود فیرحی، عماد افروغ

روشنفکر کیست؟ روشنفکری چیست؟ وظایف و مسوولیت های روشنفکری کدام‌اند؟ آیا می توان برای روشنفکر وظیفه تعریف کرد؟ چگونه باید روشنفکری را گونه‌شناسی کرد؟ روشنفکر نماینده چه بخشی از جامعه است؟ رابطه تاریخی روشنفکران و روحانیان چگونه بوده و هست؟ در طول تاریخ، نگاه و نقد روحانیت و روشنفکری به یکدیگر چگونه بوده؟ این نقد و نگاه ها را را چگونه می توان دسته بندی کرد؟ بطور مشخص، رابطه روشنفکران با امام به عنوان نماینده طیف روحانیت، چگونه بوده است؟ در این میان، امام کدام بخش از گونه های مختلف روشنفکری را تایید و کدام را نفی می کند؟ این‌ها، رئوس میزگردی است که آذرماه سال جاری، به بهانه نامه امام به استاد محمدرضا حکیمی سال1348، با حضور دکتر نجفقلی حبیبی، دکتر عماد افروغ و دکتر داوود فیرحی برگزار شد. نامه امام به استاد حکیمی نمونه‌ای از سیره و نگرش رهبر کبیر انقلاب به روشنفکران و اصحاب اندیشه است، چه در این نامه، ضمن ستایش این طبقه پیشرو اجتماعی، به تبیین مسوولیت‌ها و جایگاه آنان نیز می‌پردازد.

ناسیونالیسم آری، ناسیونالیسم هرگز / گزارش

سوال این است؛ فرق ملی‌گرایی و نژادپرستی چیست؟ در تقابل منافع ملی با حقوق بشر، رجحان با کدام است؟ زیست‌جهان یک ناسیونالیست، چگونه پیوندی با اخلاق دارد؟ ناسیونالیسم خوب چیست و ناسیونالیسم بد چیست؟ منحنی تاریخ ناسیونالیسم، بیشتر به کدام سوی چرخیده؟ جنبش‌های ناسیونالیستی تاریخ معاصر، بیشتر به کاهش رنج انسان پرداخته‌اند یا به زایش رنج‌های مضاعف؟

ناسیونالیسم را هر چه معنا کنیم، زیبا است؛ چون با میهن پیوند می‌خورد؛ اما، وقتی بر اریکه می‌نشیند، هیچ‌یک از این زیبایی‌های چشم‌نواز به چشم نمی‌خورد. همه چیز، تما‌م‌قد، پلشتی و زشتی و ظلم و خون است. ناسیونالیسم بیش از گفتمان دیگری، سلطه‌گرا و خون‌ریز و بی‌رحم عمل کرده است. چرا چنین است؟ چرا پیوند بین ناسیونالیسم و خون اینقدر وثیق است؟ آنچه در پی می‌آید، تلاشی است برای بسط این پرسش‌ها و نه پاسخ به آن‌ها. چه، این قلم، اهلیت پاسخ را ندارد.

میزگرد بازخوانی ماهیت و اهدف جنبش وال‌استریت / جماران

شاید بتوان دهه‌ی دوم هزاره‌ی سوم را دهه‌ی جنبش‌های مکرر نام نهاد، جنبش‌های موفقی که بیش از هر چیز دیگری، در دو جستار خلاصه می‌شوند: آزادی و رفاه. پیش‌تر، نه کسی دومنیوی سقوط دیکتاتورهای عرب را باور می‌کرد و نه ظهور جنبش‌های شبانه‌روزی در سرزمین انگلاساکسون‌ها را. آنچه دماسنج تعجب را بالاتر برد، اعتراض فزاینده انسان غربی به سیاست‌های اقتصادی ابرقدرت دنیا در قلب اقتصاد جهان بود. آمریکایی‌ها این‌بار به جای اشغال افغانستان و ویتنام و عراق، درصدد اشغال وال استریت برآمدند تا بر زخم‌های سالیان خود، مرهم بنهند. گویی آنان به‌درستی، رمز فاجعه را خوانده‌اند. آنچه در پی می‌آید، متن کامل میزگردی است که چندی پیش با حضور دکتر احمد حنیف، اندیشمند کانادایی و دکتر علی پورمحمدی، استاد حوزه و دانشگاه در شهر قم برگزار شد. دکتر علی پورمحمدی دارای تحصیلات فلسفه غرب از تهران و اطریش در مقطع دکتری است و هم‌اکنون در حوزه علمیه قم به تدریس و پژوهش‌ دینی مشغول است. دکتر احمد حنیف نیز، که پس از انقلاب در اثر آشنایی با اندیشه امام خمینی به اسلام و مذهب اهل بیت گرایید، علاوه بر علوم اسلامی، در دانشگاه‌های کانادا تحصیل کرده است. سخن گفتن درباره جنبشی که هنوز به‌طور فزاینده‌ ادامه دارد، سخت است، چون درصد روزهایی که جنبش پشت سر می‌گذارد، بسیار کمتر از روزهایی است که پیش‌رو دارد. جنبش هنوز تمام نشده است و جوانان آمریکایی، هنوز و هر روز بر گران‌ترین خیابان‌های جهان سرازیر می شوند تا شاید راهی تازه به رهایی بیابند.

گفتگو با سعید حجاریان؛ جامعه قدرتمند، جامعه نهادمند، جامعه اخلاق‌مند / شرق

چگونه می‌توان سیاست‌مدار بود و اخلاقی عمل کرد؟ بسیاری کوشیده‌اند پاسخِ درخور به این سوال بیابند و بسیاری نیز برای اخلاقی و سیاسی‌ماندن توأمان، جهاد جانانه‌ای کرده‌اند که اندک کسانی بر این سیاق باقی ‌مانده‌اند و بسیاری نیز، به ملامت رسیده‌اند. در این میان اما، همگان یک واژه را فراموش کرده‌اند: نهاد؛ همانی که نتیجه‌گرایانی چون سعید حجاریان، سخت به نقش نظارتی آن برای اخلاقی‌کردن جامعه معتقدند. همو که می‌گوید: «در اخلاق نتیجه‌گرایانه، سیاستمدار غیرفاضل هم مجبور به عمل اخلاقی است والا توسط نهادها از میان برداشته می‌شود». گفتگو با سعید حجاریان، برگ پنجم اقتراح «اخلاق، فصل نخست تغییر» را به خود اختصاص داده است. او در این گفتگو، دیدگاه‌های بدیلی درباره اخلاق نتیجه‌گرا و نسبت آن با منافع ملی، حقوق بشر، امنیت اخلاقی، نهادها و قانون ارائه می‌کند.

گفتگو با محمدرضا تاجیک؛ سیاست و اخلاق صرفا با به رسمیت شناختن دگر معنا می‌یابند / شرق

«همواره می‌توان در زیر آستر و روکش مخملین منافع ملی نوعی خشونت گفتمانی و اخلاقی کریه را پنهان دید». برگ جهارم اقتراح «اخلاق، فصل نخست تغییر»، به گفتگویی مفصل با دکتر محمدرضا تاجیک اختصاص دارد. این استاد فلسلفه سیاسی مدرن، بیش از هر گزاره دیگری، وجود «دیگری» را شرط بزرگ زیست اخلاقی و در برابر آن حذف دیگری را امری کریه و غیراخلاقی می داند. وی می گوید: « تا دگر و غیری نباشد، نه سیاست و نه اخلاق، فلسفۀ وجودی پیدا نمی‌کنند.»  تاجیک، با نقد ظریف رهیافت‌های مختلف اخلاقی، با توصیف نقدگونه اخلاق نتیجه‌گرا، از شق دگرگرایی این رهیافت (با تفسیری که خود ارائه می‌کند)، دفاع می‌کند.

گفتگو با عباس عبدی؛ رفتار قانونی، تنها راه اخلاقی‌کردن حوزه سیاست / شرق

«وقتی سیاستمداران درس اخلاق بدهند، حتماً یک جای کار لنگ است. » این را، عباس عبدی می‌گوید. در سومین برگ اقتراح «اخلاق، فصل نخست تغییر»، سراغ او رفته‌ایم تا به گفت‌وشنود انتقادی دیدگاه‌های او در نسبت اخلاق و سیاست بپردازیم. عباس عبدی در این گفتگو، اگرچه مردم و ابزارهای عمومی مانند رسانه را مهمترین ضمانت اخلاقی سیاست‌مداران عنوان می‌کند اما اولویت را به نهاد قانون قائل می‌شود و می‌گوید: وقتی که سیاست، بنیان قانون را نشانه ‌رود و به جای آن به اخلاق بپردازد، جامعه را غیراخلاقی می‌کند. وی همچنین با اشاره به نقش موثر نهاد دین در اخلاقی کردن جامعه می‌گوید: متأسفانه با سیاست‌زده شدن این نهاد، انجام وظیفه‌ی بسط اخلاقی آن به زمین مانده است و فعلاً نهاد دیگری هم عهده دار آن نیست و این یکی از مهم‌ترین چالش‌های مسأله‌ی اخلاق در ایران است.

گفتگو با عباس عبدی؛اخلاق سیاسی آری؛ سیاست اخلاقی؛ نه / آرمان

جامعه ما با بحران‌های بسیاری روبرو است. یکی از مهمترین بحران‌ها، بحران اخلاقی است، مساله‌ای که بسیاری از روشنفکران دانشگاهی و علمای حوزوی، ضمن پذیرش وجود آن، بر خطرات چنین بحرانی، زنهار می‌دهند. در سومین بخش از اقتراح «بحران‌های استراتژیک ایران»، به گفتگو با عباس عبدی کارشناس مسائل اجتماعی پرداخته‌ایم. عباس عبدی در این گفتگو، ضمن تبیین نقش نهادهایی چون، سنت، ‌دین و اقتصاد، به تحلیل مبسوط نقش نهاد سیاست در این بحران می‌پردازد و از چرایی بداخلاقی‌های موجود در عرصه سیاست و راه‌کارهای عبور از آن می‌گوید. وی به تمایز میان هنجار اخلاق و هنجار سیاست تاکید می کند و می‌گوید: برای نهادینه شدن رفتارهای اخلاقی، باید نهادهای تضمین‌کننده‌ی رفتارهای اخلاقی را تقویت نمود.

گفتگو با صادق زیباکلام؛ خیلی از ما ایرانی‌ها، نژادپرستیم/ صبح آزادی

 اصغرزارع کهنمویی؛ صبح آزادی: اندیشه برابری و عدالت تاریخ درازنایی دارد. هر آنچه به انسان و رنج‌هایش مربوط است در دایره این اندیشه جای می‌گیرد. رونالد دورکین از نسل جدید فیلسوفان حقوق است که درباره‌ی چگونه کاستن دردهای انسان بسیار اندیشه کرده است. او را می‌توان خلف جان رالز دانست که بر بسیاری از حوزه‌های بی‌عدالتی و تبعیض می‌شورد. تبعیض‌نژادی یکی از جلوه‌های نخستین بی‌عدالتی است. در بازخوانی این نوع تبعیض در جامعه ایرانی، سراغ دکتر صادق زیباکلام رفته‌ایم. این استاد دانشگاه تهران که کنش‌های بسیار موثری در حوزه‌های مختلف جامعه ایرانی دارد، به صراحت از نژادپرستی ایرانی پرده بر‌می‌دارد و بر نگاه انکارگرایانه برخی روشنفکران درباره تبعیض‌های قومی می‌شورد.

گفتگو با فریبرز رییس دانا: توکویل، لیبرالی محافظه‌کار و روشنفکری محتاط / صبح آزادی

برخی توکویل را متفکری در مرز سوسیالیسم و لیبرالیسم توصیف کرده‌اند. اگرچه بسیاری از  بزرگان این دو طیف فکری، او را ستوده‌اند؛ اما، بیشترین منتقدان اندیشه او، از میان دست‌چپی‌ها هستند. در تبیین اندیشه‌های موثر و چه بسا متعالی توکویل، تحلیل منتقدانه اندیشه‌های او چنان مهم است که تجلیل او. در گفت‌وگو با دکتر فریبرز رییس‌دانا به بررسی انتقادی اندیشه‌های آلکسی دوتوکویل از جمله آزادی، مذهب، دموکراسی، قدرت و انقلاب پرداخته‌ایم. رییس‌دانا در این گفت‌وگو توکویل را مدافع حکومت و مخالف انقلاب می‌خواند.

گفتگو با غلامعباس توکلی درباره الکسی دوتوکویل؛ دموکراسی همپای مذهب و برابری فرای آزادی / صبح آزادی

می‌توان آزادی را سرواژه اندیشة آلکسی دوتوکویل دانست. از دیدگاه این شارح بزرگ دو انقلاب کبیر قرن نوزده، نه واژه‌ای مطلق که نسبت وثیقی با مذهب، برابری و ملیت دارد. او مذهب را همراه دموکراسی و برابری را فرای آزادی می‌خواند. در گفت‌وگو با دکتر غلامعباس توسلی، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تهران، به تبیین نسبت آزادی با برابری از یک‌سو و نسبت دموکراسی و مذهب از سوی دیگر پرداخته‌ایم. توسلی در این گفت‌وگو، از اعتراض توکویل به فراموشی تقوی و آزادی در اوج فتوحات نظامی ناپلئون و تفاوت‌های نهادی و نگاهی دو انقلاب فرانسه و آمریکا می‌گوید.

شورا بر،‌ شورا در / روزنامه روزگار

شورا برساخته جامعه مدرن است نهادی برای مدنیت و مدرنیت، نهادی که می خواهد آزادی و رفاه را برای انسان مدنی تامین و تضمین کند. این مولود جهان مدرن حتی در اندیشه مونتسکیو نیز راه نیافته،‌ چه قوای سیاسی نظریه در اندیشه تفکیکی او سه راس قضایی، اجرایی و تقنینی دارند. حق بشری تعیین سرنوشت، رکن چهارمی نیز به مثلث غیر قابل نفوذ قدرت ( حداقل برای سطوحی پایی تر ) افزوده است: شورا. رهاورد مدنیته اگرچه در حلقه طلایی قدرت و از روئوس مثلث چهارضلعی اراده قهری محسوب می شود، اما از جنس آن سه نیست. شورا بیشتر بر قدرت است تا در قدرت.

روز واقعه؛ چگونه سخنرانی سیدحسن خمینی نیمه‌تمام ماند؟ / نسیم بیداری

این نخستین بار نیست که سخنرانی سید حسن خمینی ناتمام می ماند.  پیش از این، تنها 13 ساعت پس از مناظره تاریخی 13 خردادِ 88 ، سخنان سخنرانِ نخست بیستمین سالگرد ارتحال رهبر انقلاب با سروصدای سازمان دهی شده عده ای کم شمار زودتر از زمان معمول به پایان رسید. نخستین کنشگر رویارویی تلخ 13 خرداد، در تمام سخنرانی 30 دقیقه ای خود از « اخلاق » گفت و تاکید کرد: « نگذاریم اختلافات، جامعه را چندپاره کند.» آن عدهِ کم شمار که سحر همان روز، با هماهنگی خاصی بوسیله سی اتوبوس از مقصدی نامعلوم به جایگاه آورده شده بودند، تاکیدات یادگار رهبر کبیر را برنتافتند و سخن وی به آخر نرسیده، به بهانه ای بنای سلام و صلوات گذاشتند.این یک تمرین بود، تمرینی برای فردا.

همه دزد بودند / نسیم بیداری

« در یک کلمه بگویم، همه دزد بودند. فقط شدت و ضعف داشت. سیاست رضا بگیر و ببند و حبس و کتک و مجازات بود اما محمد رضا گفت آن قدر به اینها بدهید تا احساس سیری کنند و دیگر طرف دزدی نروند. معهذا بازهم دزدی می کردند و اتفاقا آنکه وضعش از همه بهتر بود، بیشتر می دزدید. مثلا رییس اداره آگهی که باید دزد بگیرد خودش دزد بود.»

امین امام انقلاب؛ بازخوانی زندگی سیداحمد خمینی / نسیم بیداری

تاریخ وادی « لاادری » است. در این وادی، گزاره های تاریخی تنها بخش نازلی از تاریخِ زیسته را روایت می کنند. تاریخِ زیسته وقتی پشت پرده های سکوت و رمز می رود، ناشناخته تر و مبهم تر می شود. تاریخ انسان های تاریخ ساز و کم گوی، تاریخِ « نمی دانم » ها است. حیات کوتاه اما پرفرازِ « احمد » فرزند و مشاور رهبر انقلاب 57 از گونه تاریخ هایی است که در آن زیسته با گفته فاصله بسیار دارد. احمد را خمینیِ نوه، « گنجینه اسرار انقلاب » خواند، گنجینه ای که بسیار زودتر از معمول، بر خاک رفت تا نه بازکاوی جزئیات که حتی تحلیل کلان روایت های دهه دو دهه 40 و50 و از  همه مهمتر دهه 60 همچنان در هاله ابهام بمانند.

گفتگو با آیت‌الله مکارم شیرازی؛ اگر حرمت قانون بشکند هرج و مرج حاکم می شود / جماران

مذاکرات خبرگان قانون اساسی شاید یکی از مهمترین نصوص تاریخ انقلاب اسلامی باشد این مذاکرات که تمام آینده انقلاب اسلامی را تحت تاثیر خود قرار داد، حاصل بحث و جدال دو ماهه 73 نفر از خبرگان منتخب مردم و نه صرفا فقهای مورد تایید شورای نگهبان بود. اکون سی سال بعد، سرانجام آن 73 نفر جای تامل دارد به غیر از آنانکه دار فانی را وداع گفتند، برخی در کنج خانه ای خارج از حاکمیت و قدرت در قالب منتقد و مخالف نشسته اند و برخی دیگر در اوج شهرت و اقتدار و قدرت به مناصب حکومتی و فقاهتی تکیه داده اند. آیت الله مکارم شیرازی از جمله کسانی است که بخت یارشان بود. این عضو کمسیون زبان و مذهب مجلس خبرگان قانون اساسی اینک یکی از مراجع بلند پایه جهان تشیع است. گفتگوی جماران با این مرجع تقلید بعد از پیگیری های فراوان با دفتر وی صورت گرفت. در این گفتگو "آیت الله" از ترکیب اعضای مجلس خبرگان قانون اساسی و نحوه مدیریت آن، فضای حاکم بر این مجلس، چگونگی طرح و تصویب اصل 110، آزادی مذاهب، آزادی آموزش زبان های محلی و قومی و حرمت قانون شکنی سخن گفت و آنجا که از او پرسیده شد پیشنهادش برای عبور از فضای فعلی چیست؟ گفت: در جایی که جنگ می شود اول نمی آیند پیمان صلح را بنویسند ابتدا آتش بس می کنند و آنگاه مذاکره می نمایند.

دیکتاتورها پس از کودتا می آیند / جماران

کودتای پنج میلیون دلاری ارتشبد زاهدی نتیجه تلاش مثلث" آمریکایی ها، انگلیسی ها و شعبان بی مخ ها" بود. دیپلماسی کودتا پس از آن در دستور کار دوقلوهای مداخله گر قرار گرفت که وکیل ملت ایران با حضور در دادگاه لاهه "نفت" را از انگلیس گرفت و به "صاحبان خانه" داد. اسناد منتشر شده نشان می دهد که دهه سوم مرداد 32 ، سفارت خانه های بریتانیا و آمریکا روزهای پرکاری را از سر گذراندند. آنان کودتا را برنامه ریزی و با فراهم نمودن پشتوانه مالی، نظامی، سیاسی و رسانه ای این سناریوی تلخ را از آغاز تا انجام مدیریت کردند.

گفتگو با آیت‌الله هاشمی شاهرودی؛ تاکید داشتم کسی در بازداشت انفرادی نباشد، این خلاف است / جماران

با آیت الله سید محمود هاشمی شاهرودی فقیه بلندپایه و چهارمین قاضی القضات جمهوری اسلامی به گفت‌وگو نشستیم. بخش اول این گفت‌وگو با عنوان "پیشنهاد هاشمی شاهرودی برای تحقق وحدت" پیش از این منتشر شد. بخش دوم  گفت‌وگوی ما با آیت الله هاشمی شاهرودی، بیشتر به دو موضوع اجتهاد و قضا اختصاص دارد. در این گفت‌وگو نظر وی را در مورد باز بودن باب اجتهادمی پرسیم. او اعتقاد دارد که نباید به علوم تولید شده در بلاد کفر بی توجهی کرد. از او در باره چند و چون اعدام، زندان در اسلام و حقوق زندانیان سیاسی می پرسیم. نظرات متفاوت قاضی القضات، آنجا اهمیت پیدا می کند که می گوید به لحاظ فقهی و اعتقادی با هر نوع زندان مخالف است و غیر از موارد استثنایی هیچ کس نباید زندانی شود اگر شد نباید با او بدرفتاری شود.

پرسش نخست از آیت الله هاشمی شاهرودی رییس سابق قوه قضاییه این بود که با توجه به مفتوح بودن باب اجتهاد در نظام اسلامی، مفاهیم مدرن مانند حقوق بشر با چه مکانیزمی باید وارد قانون شده و نهادینه شوند؟
رییس سابق قوه قضاییه در پاسخ، ابتدا بر باز بودن باب اجتهاد تکید کرد چرا که "این امر در اصول فقه شیعه امتیاز این فقه بر فقه اهل سنت است که برکات زیادی داشته و دارد." او گفت : بالندگی ، تکامل و پویایی فقه و علوم اسلامی خیلی مفید بوده است و امام هم بر آن تکیه داشتند.برداشت های جدید از دین و نظریه پردازی در مقابل شبهات و حفظ میراث اسلامی در همه ابعاد مهم و وسیع از جمله نتایج باز بودن باب اجتهاد است مسائل نو در قالب افکار جدید مطرح می شود برخی اشکال و شبهه دارند که پاسخ می خواهد برخی هم فرازهای جدیدی هستند که در اجتهاد  باز می شوند. این چشم اندازهای جدیدی که نیاز به حکم فقهی دارند باید استنباط بشوند. حکومت هم در فقه شیعه امر جدیدی است و مسائل جدیدی دارد و احکام خوش را می خواهد.

گفتگو با آیت‌الله هاشمی شاهرودی؛ پیشنهادی برای تحقق وحدت / جماران

پرسش و پاسخ با آیت الله سید محمود هاشمی شاهرودی از آن جهت حائز اهمیت است که این فقیه کم حرف و نظریه پرداز، در تمام ده سال دوران مدیریت خود بر امر پر درد سر قضا، هرگز عنان آرامش در گفتار و رفتار خود را از کف نداد. آیت‌الله که تا پیش از این کمتر با رسانه ها سخن گفته است، این بار به احترام امام، ما را صمیمانه به حضور خویش پذیرفت تا به مناسبت سالروز صدور منشور تاریخی برادری در 10 آبان 67 با چهارمین قاضی القضات جمهوری اسلامی به گفتگوی تفصیلی بنیشینم. او در این مصاحبه بدون اینکه به تحلیل ارزشی از گروه های مختلف بپردازد، همگان را به عمل به سیره امام فرامی‌خواند. گفت‌وگوی ما با آیت الله شاهرودی در دو بخش با موضوعات "منشور برادری" و "مسائل قضایی" انجام شده که بخش اول آن تقدیم می شود.

 آیت الله هاشمی شاهرودی در پاسخ به این سوال که مراد امام از وحدت چیست؟ با بیان اینکه استراتژی امام در دوران مبارزه و پیروزی انقلاب، وحدت بود، گفت: اگر بخواهیم مکتب سیاسی امام را ورق بزنیم، جوهره آن این است که امام همه چیز را روی وحدت ملت بنا کرد. قبل از انقلاب اختلافات زیادی در مبارزه بود. در مورد مسائل منافقین که در آن وقت مجاهدین خلق نام داشتند، اختلاف دکتر شریعتی و شهید مطهری و بازرگان و مسائل انجمن حجتیه. خیلی به امام مراجعه می شد. در همه اینها امام بهترین نقش را ایفا کردند و هیچ چیزی  نگفتند. نه نسبت به این طرف و نه نسبت به آن طرف عکس العملی نشان ندادند.

گفتگو با محمدباقر قالیباف؛ میان نسل فعلی و نسل جبهه فاصله است اما ضدیت نیست / جماران

... روزى در یک دیدار با امام – گمان کنم دیدار با روزنامه‌نگاران بود – پارچه‌اى نوشته بودند که «واى به روزى که قلم‌ها را زمین بگذاریم و مسلسل دست بگیریم.» که امام صحبتى کرد به این مضمون که خدا کند روزى مسلسل‌ها را هم زمین بگذاریم و آن‌ها هم که به ضرورت تفنگ دست گرفته‌اند قلم به دست بگیرند.

محمود کاوه و ولى‌الله چراغ‌چى و برونسى این‌طورى شد که رفتند پاسدار شدند. همت معلم بود. اگر هم جنگ و ضدانقلاب، هستى انقلاب را به خطر نینداخته بودند همان درسش را مى‌داد. عشق تفنگ که نداشت.

باکری هم شهردار بود. شهردار ارومیه. غلام‌حسین افشردى هم که بعدها شد حسن باقرى، خبرنگار بود. خبرنگار روزنامه‌ى جمهورى اسلامى. کسى که از بزرگ‌ترین طراحان جنگ در قرن بیستم محسوب مى‌شود.

من هم هجده سالگیم در سال پنجاه و هشت بود. مى‌شد راحت بروم خدمت سربازیم را کنم و بروم دنبال درس و زندگیم یا در مغازه‌ى پدرم بایستم و یک لقمه نان حلال گیر بیاورم و بخورم.

خواستم دینم را به انقلاب ادا کنم. رفتم جبهه...

... برادرم حسن در کربلای چهار شهید شد. جنگ چنین چیزى بود. ما در جنگ داغ دیدیم و رنج کشیدیم و بزرگ شدیم. اگر کسى خیال مى‌کند این که گفته‌اند جنگ برکت بود یعنى ایام به کام بود و همه چیز جفت و جور، در اشتباه است. ما در جنگ برادران تنی‌مان و برادران ایمانی‌مان را از دست دادیم. براى من از دست دادن حسن قالیباف شاید همان قدر سخت بود که از دست دادن ولی‌الله چراغ‌چی...

 آن چه در بیش آمد بخشی از زندگینامه محمدباقر قالیباف به قلم خود اوست که در وب‌سایتش آمده؛ آنچه در پی می آید گفت‌وگوی اختصاصی پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران با دکتر محمدباقر قالیباف است که علی رغم پیگیری های مکرر، به دلیل مشغله فراوان شهردار، بصورت مکتوب صورت گرفته است. فرمانده لشگر 5 نصر از سال 62 ، نیروی هوایی سپاه از سال 76 و نیروی انتظامی از سال 79 از سوابق شهردار امروز تهران است. وی در این پرسش و پاسخ مکتوب، دیدگاه های خود را در خصوص نحوه روایت جنگ برای نسل حاضر، نقش مردم، امام و فرماندهان در جنگ، ابهامات مرتبط با آغاز و پایان جنگ و از همه مهم تر چالش های موجود و شبهات مطرح شده در شرایط فعلی جامعه نسبت به ارزشهای دفاع مقدس ارائه کرده است. شاید نقطه ثقل این گفتگو آنجا باشد که شهردار امروز و فرمانده دیروز نهادینه کردن فرهنگ دفاع مقدس را در عرصه سیاست، راه برون رفت از بن بست فعلی عنوان می کند: « فرهنگ دفاع مقدس در عرصه سیاست یعنی رعایت صداقت و امانت در برخورد با مردم ولی هم اکنون شاهد هستیم که سیاست ورزی بدون توجه به موازین اخلاقی حوزه سیاست را به تنازعات و و مناقسات جناحی و باندی کشانده است و طبعا از این تنازعات نمی توان انتظار داشت که روحیه از خودگذشتگی در جامعه تجلی یابد و همانطور که گفتم تنها فرآیند برای بهبود عرصه های یاد شده نهادینه کردن فرهنگ دفاع مقدس می باشد. »

اگر خاتمی بیاید / نسل فردا

شکیبایی سیاستمدار تنها دلیلی نیست که اعلام آمدن یا نیامدنش را طولانی کرده است ابهام خاتمی در چرایی، چگونگی و سرانجام حضورش در انتخابات شاید دلیل اصلی این مد بلند سیاسی باشد. سیاستمدار اگر چه جایگاه و نقش تاریخی خود را در شرایط حساس امروزی می‌شناسد، اما تردیدهای بی‌اندازه‌اش در پیروزی و فردای پیروزی، او و یارانش را متوقف کرده است.

درآمدی بر سه قرائت سنتی، آکادمیک و ایده ئولوژیک از شرقشناسی؛ تحلیل و نقد گفتمان انتقادی ادوارد سعید / روشنا

مقاله حاضر درآمدی است بر سه قرائت  سنتی، آکادمیک و ایده ئولوژیک از شرقشناسی به همراه تحلیل مبسوط گفتمان انتقادی ادوارد سعید پیرامون شرقشناسی و نقد این گفتمان از منظر اندیشمندان مختلف. ابن مقاله اردیبهشت 83 نوشته شده است. متن اصلی علاوه بر منقح و صورت علمی خود، در حدود 70 رفرنس داشته که متاسفانه تایپسیت آنها را تایپ نکرده و اصل مقاله نیز در دسترس نیست. از آنجایی که مقاله قرار است مورد بازنویسی قرار گیرد به دلیل پرهیز از دوباره کاری، به جستجو و کاوش و درج دوباره مقاله پرداخته نمی شود. در نخستین فرصت، مقاله بارنویسی و بازنشر خواهد شد.